 |
Τα λίθινα αρχιτεκτονικά στοιχεία της βυζαντινής εκκλησίας
της Μονής Πετράκη αλλά και οι τοιχογραφίες της είναι τα τμήματα στα οποία θα
γίνουν επεμβάσεις,
|
Μία από τις παλαιότερες εκκλησίες της Αθήνας, που όχι μόνον διασώζεται ως σήμερα αλλά και λειτουργεί, το Καθολικό της Ιεράς Μονής Ασωμάτων Πετράκη πρόκειται να δεχθεί επεμβάσεις συντήρησης και αποκατάστασης ώστε να αντιμετωπισθούν προβλήματα που έχουν προκληθεί με τον χρόνο. Επεμβάσεις αντίστοιχα θα πραγματοποιηθούν και στην Αγία Σοφία (Παναγία Οδηγήτρια) στη Ανω Πόλη της Μονεμβασίας, όπως αποφασίσθηκε από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο.
Τα λίθινα αρχιτεκτονικά στοιχεία της βυζαντινής εκκλησίας
της Μονής Πετράκη αλλά και οι τοιχογραφίες της είναι τα τμήματα στα οποία θα
γίνουν επεμβάσεις, αν και για διαφορετικό λόγο στο καθένα. Στην πρώτη περίπτωση
τα αρχιτεκτονικά στοιχεία του ναού έχουν υποστεί ρωγμές ενώ έχουν ταλαιπωρηθεί
από νεότερες επεμβάσεις, επικαθίσεις ρύπων, καπναιθάλης, ρετσινιού,
περιττωμάτων πτηνών αλλά και κεριού. Οσον αφορά εξάλλου τις έξοχες τοιχογραφίες
του αντιμετωπίζουν παραπλήσια προβλήματα, μαζί ωστόσο με αποκολλήσεις τμημάτων
ακόμη και απώλειες.
Στα τέλη του 10ου με αρχές του 11ου αιώνα κτίσθηκε για πρώτη
φορά ο ναός αλλά από αυτήν την περίοδο σώζονται μόνον οι τρεις ημικυκλικοί
αψιδωτοί σηκοί του αλλά και ένα μαρμάρινο θωράκιο τέμπλου (με σταυρό στο
κέντρο, ταινιωτά πλέγματα και ανθέμια στις γωνίες), το οποίο εκτίθεται στο
Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο. Η ανακατασκευή του έγινε κατά τον 13ο-14ο
αιώνα στον τύπο του εγγεγραμμένου σταυροειδή με τρούλο, που στηρίζεται σε
τέσσερις κίονες, των οποίων τα κιονόκρανα είναι κορινθιακά. Διαθέτει νάρθηκα με
τρούλο ενώ το 1804 προστέθηκε και εξωνάρθηκας. Οι τοιχογραφίες που καλύπτουν
τον ναό φιλοτεχνήθηκαν το 1719 από τον σπουδαίο αγιογράφο Γεώργιο Μάρκου από το
Αργος και τους μαθητές που εργάζονταν στο αττικό εργαστήριό του και έργα του
βρίσκονται και σε άλλους ναούς της Αττικής.
Παλαιά η Μονή ήταν πατριαρχικό σταυροκήπιο. Τιμάται στο
όνομα των Αγίων Ταξιαρχών ενώ η σημερινή προσωνυμία της οφείλεται στο όνομα του
ιατροφιλόσοφου Πέτρου (Πετράκη) Παπασταμάτη από τη Δημητσάνα, ο οποίος μόναζε
στη Μονή του Αγίου Ιωάννη Καρέα με το όνομα Παρθένιος και το 1673 έκανε
εκτεταμένη ανακαίνιση της Μονής. (Γι΄αυτό άλλωστε όλοι οι ηγούμενοι της Μονής
ως το 1840 προέρχονταν από την οικογένεια του Πετράκη.) Εκτοτε πάντως η Μονή
Ασωμάτων έγινε μετόχι της Μονής του Καρέα. Στα τέλη του 18ου αιώνα όμως οι μοναχοί
κατέβηκαν από τον Καρέα για λόγους ασφαλείας και εγκαταστάθηκαν στην Μονή
Ασωμάτων. Το 1834 εξάλλου, όταν έγινε πρωτεύουσα η Αθήνα η Μονή μετατράπηκε σε
πυριτιδαποθήκη.
Οσον αφορά στον ναό της Παναγίας Οδηγήτριας στη Μονεμβασία
(1149 -1150) με γλυπτό διάκοσμο της ίδιας περίπου περιόδου και τοιχογραφίες,
που φιλοτεχνήθηκαν στα τέλη του 12ου με αρχές του 13ου αιώνα να σημειωθεί, ότι
είναι το μόνο μνημείο που σώζεται σε καλή κατάσταση στην Ανω Πόλη. Είναι ένας
οκταγωνικός τρουλαίος ναός με προκτίσματα στη νότια πλευρά και διαθέτει
μαρμάρινα δικιόνια προσκυνητάρια, που διακοσμούν τους οκτώ πεσσούς, μαρμάρινα
επίσης τα περιθυρώματα, τον θυρεό της εισόδου, τους κιονίσκους και τα επιθήματα
των παραθύρων καθώς και μαρμάρινα, διάσπαρτα αρχιτεκτονικά μέλη από το τέμπλο
και τα προσκυνητάρια. Οι επεμβάσεις που θα γίνουν αφορούν σε απώλειες υλικού,
μηχανικές καταπονήσεις, ρωγμές, βιολογικές επικαθίσεις κ.ά. Σύμφωνα με πηγές ο
ναός ήταν αφιερωμένος στην Παναγία Οδηγήτρια, η παράδοση μάλιστα τον συνδέει με
τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β' Παλαιολόγο. Μετά την επανάσταση του 1821
αφιερώθηκε στην Σοφία του Θεού, επειδή θεωρήθηκε πιστό αντίγραφο της Αγίας
Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη. Στην Τουρκοκρατία όμως είχε μετατραπεί σε
μουσουλμανικό τέμενος ενώ κατά την περίοδο της Β΄ Ενετοκρατίας αποτέλεσε το
καθολικό μονής δυτικού δόγματος, αφιερωμένο στη Madonna del Carmine με την
προσθήκη διώροφου εξωνάρθηκα.
Πηγή: Το Βήμα
