Αποκάλυψη τώρα για τους ήρωες του «Νίκη 4»

Ιστορική απόφαση για την εκταφή των 31 Ελλήνων στρατιωτών που έχασαν τη ζωή τους στην τραγωδία του ‘’Νίκη 4’’ το 1974 στην Κύπρο

Σαράντα χρόνια μετά την εισβολή των Τούρκων, οι Κυπριακές αρχές ανοίγουν τον φάκελο της τραγωδίας με την κατάρριψη του Ελληνικού αεροσκάφους που οδήγησε στο θάνατο 31 άνδρες των ΛΟΚ

 Γράφει ο Κώστας Χαρδαβέλας

Είκοσι Ιουλίου 1974. Μετά την εθνική προδοσία της χούντας των Αθηνών, οι Τούρκοι εισβάλλουν στην Κύπρο και μέσα σε λίγες ώρες φτάνουν στις παρυφές της Λευκωσίας. Ο κίνδυνος της ολοκληρωτικής κατάληψης του νησιού είναι ορατός και οι μάχες που εκτυλίσσονται στα περίχωρα της κυπριακής πρωτεύουσας φονικές. Το βράδυ της 21 ης Ιουλίου, η Ελλάδα αποφασίζει να στείλει ενισχύσεις εκτελώντας μία αεροπορική αποστολή αυτοκτονίας πρωτοφανή για τα στρατιωτικά χρονικά. Δεκατρία στρατιωτικά αεροπλάνα Nord Noratlas της 354ης Μοίρας Τακτικών Μεταφορών της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας αναλαμβάνουν να φέρουν εις πέρας την πολεμική επιχείρηση με την κωδική ονομασία «Νίκη», προκειμένου να ενισχύσουν τις ελληνοκυπριακές δυνάμεις που μάχονται για να αποκρούσουν την τουρκική εισβολή. Η αποστολή τους είναι να μεταφέρουν 319 Έλληνες ΛΟΚατζήδες της 1ης Μοίρας Καταδρομών και να τους αποβιβάσουν μαζί με τον οπλισμό τους στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας, πριν να χαράξει το φως της ημέρας.

Μέσα στο απόλυτο σκοτάδι, πετώντας σε χαμηλό ύψος λίγων μόνο μέτρων από την επιφάνεια του Αιγαίου, με σιγή ασυρμάτων και χωρίς φώτα πορείας για να μην εντοπίζονται από τα τουρκικά ραντάρ, τα 13 στρατιωτικά αεροπλάνα Nord Noratlas καταφέρνουν να προσεγγίσουν το αεροδρόμιο. Εκεί, όμως έρχονται αντιμέτωπα με μία τραγική έκπληξη: Ουλαμός Κύπριων πολυβολητών που χειρίζεται αντιαεροπορικά πολυβόλα ανοίγει πυρ εναντίον τους αφού λόγω κακής συνεννόησης μεταξύ των Αρχηγείων Ελλάδας και Κύπρου οι κυπριακές αντιαεροπορικές μονάδες δεν έχουν ειδοποιηθεί για την επιχείρηση Νίκη και θεωρούν ότι πρόκειται για εχθρικά τουρκικά αεροπλάνα!

Η ενημέρωση που είχαν οι αξιωματικοί και οι καταδρομείς όταν ξεκινούσαν από την Ελλάδα ήταν ότι η Ελληνοκυπριακή Φρουρά είχε τον πλήρη έλεγχο του αεροδρομίου και ότι οι άντρες της είχαν ενημερωθεί για την αποστολή των ελληνικών αεροσκαφών, ώστε να μην ανοίξουν πυρ εναντίον τους κατά την προσέγγισή τους.

Το απόλυτο χάος που επικρατούσε εκείνες τις δραματικές ώρες στην Κύπρο σε συνδυασμό με σωρεία εγκληματικών αμελειών της ηγεσίας των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων είχε ως συνέπεια οι αντιαεροπορικές Μοίρες 184 και 185 να μην ειδοποιηθούν εγκαίρως για την επιχείρηση Νίκη και να υποδεχτούν με σφοδρά πυρά τους Έλληνες αξιωματικούς και ΛΟΚατζήδες.

Παρά την κόλαση που τους περιμένει πάνω από το αεροδρόμιο της Λευκωσίας τα 11 από τα 13 αεροσκάφη καταφέρνουν να προσγειωθούν χωρίς ανθρώπινες απώλειες. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και με τα άλλα δυο. Μέσα στον καταιγισμό των αντιαεροπορικών πυρών, το Noratlas με χαρακτηριστικό κλήσεως «Νίκη 6» μένει χωρίς μηχανή και, χάρη στην αυτοθυσία των ανδρών που επιβαίνουν σε αυτό, προσγειώνεται μετρώντας δύο νεκρούς καταδρομείς. Το αεροπλάνο με την ονομασία «Νίκη 4», όμως δεν τα καταφέρνει.

Η συντριβή

Λίγα μόλις μέτρα πάνω από τον διάδρομο προσγείωσης βάλλεται καίρια, τυλίγεται στις φλόγες και συντρίβεται στο έδαφος Από τους 32 επιβαίνοντες οι 31 βρίσκουν τραγικό θάνατο. Μοναδικός επιζών, ο καταδρομέας Θανάσης Ζαφειρίου, που προλαβαίνει να πηδήξει από το αεροπλάνο λίγα δευτερόλεπτα πριν από την κατάρριψη του αεροσκάφους. Τα συντρίμμια του Νίκη 4 σκεπάζονται με χώμα και λίγο αργότερα στο σημείο αυτό ανεγείρεται το στρατιωτικό κοιμητήριο Τύμβος Μακεδονίτισσας προς τιμήν των νεκρών ηρώων που έχασαν τη ζωή τους υπερασπιζόμενοι την Κύπρο. Τα λείψανα των Ελλήνων καταδρομέων οι οποίοι επέβαιναν στο αεροπλάνο που καταρρίφθηκε τη νύχτα της 22ας Ιουλίου 1974 μεταφέρονται στο κοιμητήριο της Λακατάμειας και θάβονται εκεί. Πέντε χρόνια αργότερα, την άνοιξη του 1979, γίνεται εκταφή τους και οι κυπριακές Αρχές τα παραδίδουν στους συγγενείς των νεκρών παλικαριών, ώστε να τα μεταφέρουν στην Ελλάδα και να τους αποτίσουν τον φόρο τιμής που τους αξίζει. Στα χρόνια που ακολουθούν, τουλάχιστον 10 από τις 31 οικογένειες ανακαλύπτουν (έπειτα από εξέταση του DNA) ότι τα οστά που έχουν παραλάβει, θάψει και τιμήσει δεν ανήκουν στους δικούς τους ανθρώπους αλλά σε άλλους νεκρούς της εισβολής. Από τη στιγμή εκείνη για τους περισσότερους ξεκινάει ένας νέος Γολγοθάς προκειμένου να μάθουν τι απέγιναν οι σοροί των γιων και των αδελφών τους.

Την περασμένη εβδομάδα, 40 χρόνια μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο και τον τραγικό θάνατο των 31 ηρωικών ΛΟΚαζτήδων μέσα στο φλεγόμενο αεροσκάφος το κυπριακό υπουργικό συμβούλιο αποφάσισε να αναθέσει στο υπουργείο Εξωτερικών της Κύπρου και τη Διεύθυνση Ανθρωπιστικών Θεμάτων του το δύσκολο έργο της συγκέντρωσης στοιχείων για την τραγωδία του αεροπλάνου που καταρρίφθηκε τη νύχτα της 22ας Ιουλίου. Τις επόμενες ημέρες αναμένεται να ζητηθεί η συνδρομή των αρμόδιων ελληνικών Αρχών που θα κληθούν να παραδώσουν τον πλήρη φάκελο Νίκη. Έναν φάκελο που για 40 ολόκληρα χρόνια παραμένει σφραγισμένος όπως ακριβώς και αυτός του κυπριακού ζητήματος.

Το καίριο ερώτημα που απασχολεί την κυπριακή πλευρά είναι εάν το αεροσκάφος Νίκη 4 έπεσε ακριβώς στο σημείο όπου έχει χτιστεί το μνημείο προς τιμήν των πεσόντων, λίγο έξω από το αεροδρόμιο της Λευκωσίας καθώς η ανέγερσή του βασίστηκε στα όσα κατέθεσαν τότε οι αυτόπτες μάρτυρες της τραγωδίας και όχι σε απτά ντοκουμέντα. Το υπουργικό συμβούλιο της Κύπρου, ύστερα από σχετικό αίτημα του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αποφάσισε να πραγματοποιηθούν εκταφές στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας στην Κύπρο, ώστε να διαπιστωθεί εάν υπάρχουν εκεί τα λείψανα των Ελλήνων στρατιωτών και να παραδοθούν έστω και με καθυστέρηση 40 ετών στους δικούς τους ανθρώπους.

 Πρώτη φορά

Αυτή θα είναι και η πρώτη φορά που η ελληνική πολιτεία θα (αναγκαστεί να) ασχοληθεί επισήμως με την επιχείρηση Νίκη , καθώς πρόκειται για μία πολεμική αποστολή που εδώ και τέσσερις δεκαετίες αντιμετωπίζεται σαν φάντασμα.

Για την Ελλάδα, το 1974 δεν έγινε πόλεμος στην Κύπρο, συνεπώς σε όσους στάλθηκαν ή βρέθηκαν εκεί και συμμετείχαν στις πολεμικές επιχειρήσεις δεν αναγνωρίστηκαν τα προνόμια και δεν αποδόθηκαν οι τιμές που αναλογούν στους ήρωες πολέμου.

 Ο ηρωισμός των Ελλήνων καταδρομέων και αεροπόρων που επέστρεψαν ζωντανοί από την κόλαση της επιχείρησης «Νίκη» και η θυσία των που εβλήθη από φίλια πυρά θα προσπαθήσει να δώσει απαντήσεις η εκταφή που θα πραγματοποιηθεί στον Τύμβο Μακεδονίτισσας από επιστήμονες της διεθνούς μη κυβερνητικής οργάνωσης «Physicians for Human Rights» PHR (Γιατροί για τα ανθρώπινα δικαιώματα) από κοινού με εθελοντές Κύπριους αρχαιολόγους.

Η MKO «Γιατροί για τα ανθρώπινα δικαιώματα» έχει και κατά το παρελθόν αναλάβει τη διενέργεια εκταφών σε δύο ομαδικούς τάφους κοιμητηρίων της Κύπρου προκειμένου να αναγνωριστούν οι ταυτότητες των νεκρών που άφησε πίσω της η κυπριακή τραγωδία του 1974. Πρόκειται για τα κοιμητήρια Λακατάμειας και Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης τα οποία ερευνήθηκαν το καλοκαίρι του 1999 και οι εκταφές οδήγησαν στην ταυτοποίηση 115 λειψάνων.

 Το ίδιο θα επιχειρηθεί τώρα στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας ο οποίος θα πρέπει να ξηλωθεί προσωρινά στο σημείο όπου βρίσκεται θαμμένο το ελληνικό στρατιωτικό αεροσκάφος. Εκτιμάται ότι, από τη στιγμή που θα ξεκινήσει η επιστημονική ομάδα τις εργασίες της θα χρειαστούν 4 με 6 εβδομάδες μέχρι να εντοπιστούν και να ταυτοποιηθούν όσοι Έλληνες καταδρομείς είναι ακόμα τυχόν θαμμένοι μαζί με το κουφάρι του αεροπλάνου.