Κείμενο που έγραψε
ο αείμνηστος Πάνος Γεραμάνης
ο αείμνηστος Πάνος Γεραμάνης
("Τα Νέα" - Τρίτη 11 Ιανουαρίου 2005)
Ποιητής, μπουζουξής, τραγουδιστής, χορευτής, αριστοκράτης, χαμάλης... Ο Μάρκος Βαμβακάρης «πολυτεχνίτης», όπως αναφέρει σε ένα τραγούδι του... Ο γενάρχης του μπουζουκιού του ρεμπέτικου και του λαϊκού τραγουδιού, σε άγνωστες και ανθρώπινες στιγμές της ζωής του...
Τα περιγράφει συναρπαστικά ο γιος του Στέλιος Βαμβακάρης, στο βιβλίο «Ο Άγιος Μάγκας» που έγραψε ο Μάνος Τσιλιμίδης και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Κάκτος».
Είναι ίσως η πρώτη φορά που βλέπουν το φως της δημοσιότητας τόσο πολλές και ουσιαστικές λεπτομέρειες που συνθέτουν την προσωπικότητα του Μάρκου Βαμβακάρη ως απλού ανθρώπου και λαϊκού καλλιτέχνη.
Με άμεσο τρόπο οι αφηγήσεις ζωντανεύουν εικόνες από την ταραγμένη και σκληρή ζωή του Μάρκου. Εικόνες δυνατές, μέσα από τις οποίες ο αναγνώστης μπορεί εύκολα να διακρίνει πώς μπήκαν τα θεμέλια για να στηθεί, να προχωρήσει και να ανθήσει αυτό που λέμε σήμερα αυθεντικό λαϊκό τραγούδι, με κυρίαρχο όργανο το τρίχορδο μπουζούκι.
Τη γλώσσα, τους ιδιωματισμούς και το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούσε ο Μάρκος τα έχει αφομοιώσει ο Στέλιος Βαμβακάρης τα χρησιμοποιεί στις αφηγήσεις τουμ και τα μεταφέρει ζωντανά με τον δικό του τρόπο ο Μάνος Τσιλιμίδης: «Ένα μικρό παιδί ήταν ο πατέρας μου και περνούσε κάθε μέρα μέσα από όλα τα στάδια της ζωής, μπάνιζε και την ομορφιά και τη βρωμερή ασχήμια της, σπούδαζε την κοινωνία από μέσα και έτσι έμαθε να το προσέχει το τομάρι του. Καλλιέργησε το νταηλίκι του και ακόνισε καλά τη μαγκιά του, διότι αλλιώς δεν θα μπορούσε να επιβιώσει και θα τον τρώγανε λάχανο.
Όταν ρωτάγανε τον Μάρκο πώς έμαθε αυτά που ξέρει, αφού η φτώχεια τον έδιωξε από τα σχολικά θρανία, εκείνος απαντούσε ότι τον στιβαρό λόγο του τον χρωστούσε στις εποχές που πούλαγε εφημερίδες. Παινευόταν πως οι εφημερίδες τον μορφώσανε - διότι πάντοτε, όπως έλεγε, πριν τις πουλήσει, τις μάσαγε όλες και τις διάβαζε μέχρι την τελευταία αράδα». Αφού αναφέρεται στις δουλειές που έκανε ο πατέρας του για να ζήσει, ο Στέλιος Βαμβακάρης καταλήγει: «Για μένα πραγματικός αριστοκράτης είναι αυτός που κουβαλάει χωρίς ντροπή της φτώχειας του το μεγαλείο. Αυτός ήταν ο Μάρκος: ποιητής, μπουζουξής, τραγουδιστής, χορευτής, αριστοκράτης, χαμάλης».
Κάθε ένα από τα 36 κεφάλαια του βιβλίου αποτελεί και μία ξεχωριστή ιστορία από την καθημερινή ζωή του Μάρκου Βαμβακάρη, στην οποία πρωταγωνιστούν πρόσωπα του άμεσου περιβάλλοντος του γενάρχη του ρεμπέτικου. Άνθρωποι απλοί που ασυνείδητα ή ενσυνείδητα έπαιξαν βασικό ρόλο στο δημιουργικό του έργο αλλά και στη διαμόρφωση καταστάσεων που οδήγησαν το λαϊκό μας τραγούδι, σε πορεία ανοδική και το κατέστησαν στήριγμα αναγκαίο για τον λαϊκό μουσικό πολιτισμό τα τελευταία 70 χρόνια.
Ο «σωτήρας» Μπιθικώτσης
Μία από τις πιο σημαντικές στιγμές της ζωής τού Μάρκου Βαμβακάρη ήταν που πήγε ο Μπιθικώτσης στο σπίτι του, στην Κοκκινιά, και τον συνάντησε για να του αναγγείλει ότι θα ξανατραγουδήσει όλα τα παλιά τραγούδια του. «Κατά τις τέσσερις τα ξημερώματα, κι αφού είχαμε περάσει απ' όλα τα στέκια, πήραμε το δρόμο για το σπίτι», θυμάται ο Στέλιος Βαμβακάρης.
Μία από τις πιο σημαντικές στιγμές της ζωής τού Μάρκου Βαμβακάρη ήταν που πήγε ο Μπιθικώτσης στο σπίτι του, στην Κοκκινιά, και τον συνάντησε για να του αναγγείλει ότι θα ξανατραγουδήσει όλα τα παλιά τραγούδια του. «Κατά τις τέσσερις τα ξημερώματα, κι αφού είχαμε περάσει απ' όλα τα στέκια, πήραμε το δρόμο για το σπίτι», θυμάται ο Στέλιος Βαμβακάρης.
«Κάποια στιγμή μού λέει: "Κοίταξε, ρε μάγκα, πώς κατάντησα. Με βλέπουνε σαν αντίκα. Να μην μπορώ εγώ να βγάλω μια δεκάρα και να κονομάνε τα τζουκ μποξ".
Εκείνο το βράδυ άκουσαν οι ουρανοί εκείνη τη σιωπηλή προσευχή του Μάρκου που κατά βάθος τα λόγια της ήταν: "Όχι άλλο, γαμώτο. Με φάγανε τα βάσανα και δεν αντέχω. Μη, ρε Θεέ μου. Φτάνει. Όχι άλλη ξεφτίλα. Σώσε με!" - και την άλλη μέρα το μεσημέρι ήρθε με το ποδήλατό του ο Μπιθικώτσης, και έφερε τη μεγάλη είδηση στον Μάρκο, ότι η δισκογραφική εταιρεία δέχτηκε να ηχογραφήσει τραγούδια του Βαμβακάρη με τη φωνή του Γρηγόρη. Τον θυμάμαι σαν τώρα να παρατάει το ποδήλατο στον δρόμο και να τρέχει προς το σπίτι φωνάζοντας:
«Μάρκο μου, έχω την εντολή από τον Τάκη τον Λαμπρόπουλο της "Κολούμπια".
Λέει να μπω στο στούντιο να ηχογραφήσω όλα τα τραγούδια σου. Ό,τι έχεις πει μέχρι τώρα θα το ξαναπώ εγώ. Και τα παλιά τραγούδια σου και τα καινούρια και όσα θα γράψεις από δω κι ύστερα». Είχαν μεγάλη αγάπη οι δυο τους και σεβασμό.
Στα πρώτα τραγούδια που ηχογράφησε ο Μπιθικώτσης ως συνθέτης είχε ζητήσει απ' τον Μάρκο να τραγουδήσει και να κάνει δεύτερες φωνές, κι ο Μάρκος είχε δεχτεί. Του είχε τσιμπήσει την καρδιά ο Μάρκος. Κι αυτή η αγάπη έμεινε αιώνια, δεν έσβησε ποτέ. Ό,τι γράφεται στην ψυχή δεν ξεγράφει.
Το ίδιο βράδυ ξανάρθε ο Μπιθικώτσης, μαζί με μια ομάδα μπουζουξήδων. Και το θυμάμαι αυτό το βράδυ, γιατί κελάηδησε όλη η γειτονιά και όλη η Παλιά Κοκκινιά».
INFO:________________________________________________________________________________
- Μάνος Τσιλιμίδης: «Μάρκος Βαμβακάρης - Ο Άγιος Μάγκας - ο Στέλιος Βαμβακάρης για τον πατέρα του». Εκδόσεις Κάκτος. Τιμή: 9,30 ευρώ.
